21 października

21 października, 1907

...chciałem to jeszcze powiedzieć o Cézanne'ie, że nigdy przed nim nie wykazano, jak dalece malowanie dokonuje się pod władzą barw, jak dalece należy je pozostawić samym sobie, by mogły się wzajemnie przeciwważać. Ich wzajemny stosunek to malarstwo samo. Ktokolwiek chciałby interweniować, aranżując, wynosząc swoją ludzką wyższość, swój umysł, swe prawa, swoją umysłową zręczność - może jedynie przeszkodzić, zmącić działanie kolorów. Malarz (jak w ogóle zresztą artysta) ze swoich odkryć nie powinien by nigdy zdawać sobie sprawy; trzeba, by postępy jego bez przemyśleń, drogą okrężną wtapiały się w jego pracę, by pozostawały zagadką dla niego samego, i to tak szybko, by nawet nie zdołał dostrzec momentu owego wtopienia się.

Rainer Maria Rilke